Islahat Fermanı
Avrupa devletleri Tanzimat Fermanı'yla tanınan hakları yetersiz buluyorlardı. Kırım Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin yanında yer alan bu devletler savaşın sonlarına doğru konuyu görüşmek üzere Viyana'da toplandılar. Ardından da Osmanlı yönetiminden gayrimüslim vatandaşlarına yeni haklar tanımasını ve bu hakları açıkça ilan etmesini istediler. Bunun üzerine Osmanlı Devleti, Kırım Savaşı'ndan sonra Paris'te toplanacak konferansta Avrupalı devletlerin desteğini almak ve yabancı devletlerin iç işlerine karışmasını önlemek amacıyla 1856 yılında Islahat Fermanı'nı ilan etti.
Islahat Fermanı'yla Müslüman ve gayrimüslim Osmanlı tebaası arasında tam bir eşitlik sağlanmaya çalışıldı. Bütün Osmanlı vatandaşlarına devlet memuru olma yolu açılırken gayrimüslimlere askeri okullara gitme hakkı da verildi. Diğer yandan iltizam usulü ve sadece gayrimüslimlerden alınan cizye vergisi kaldırıldı. Herkesin gelirine göre vergi ödemesi ilkesi kabul edildi. Ayrıca gayrimüslimleri küçük düşürücü ifadelerin kullanılması yasaklandı. Bu arada, eşit haklar eşit yükümlülükler getirir, ilkesi gereği gayrimüslimlere askerlik yapma yükümlülüğü getirildi.
Islahat Fermanı'yla ile gayrimüslimlere patrikhanelerinde kendi meclislerini kurarak cemaatlerini ilgilendiren konularda karar alma ve bunları hükümetin onayını aldıktan sonra uygulama hakkı verildi. Bunun yanı sıra bulundukları yerlerdeki belediye ve il meclislerine üye olabilmelerinin yolu açıldı. Fermanla ülkedeki gayrimüslimlere ait kilise, okul, manastır ve hastane gibi binaların tamiri veya yenilerinin yapımı serbest bırakıldı. Ayrıca Osmanlı vatandaşı olan herkese banka, şirket, ticarethane vb. kurumlar kurarak ekonomik girişimlerde bulunma serbestliği getirildi. Yabancılara da Osmanlı topraklarında mülk edinebilme hakkı tanındı.
Islahat Fermanı'yla Osmanlı yönetimi altındaki Müslüman halk ile gayrimüslimler arasındaki eşitsizlikler ortadan kaldırıldı. Hiçbir ayrım gözetmeksizin bütün Osmanlı vatandaşlarının askerlik, eğitim, vergi ve adalet gibi konularda aynı haklardan yararlanması sağlandı. Bununla birlikte, yapılan ıslahatlar, asıl amaçları bağımsızlık elde etmek olan gayrimüslimleri memnun etmedi. Aynı şekilde Avrupa devletleri de atılan adımları yeterli bulmadılar. Kendi ülkelerindeki azınlıkların ayaklanmalarını kanlı biçimde bastıran ve onlardan en temel haklarını esirgeyen bu devletler, Osmanlı Devleti'ne siyasi baskılarda bulunmaya devam ettiler. 1878 yılında toplanan Berlin Konferansı'nda da Sırpların, Karadağlıların ve Romenlerin Osmanlı Devleti'nden ayrılarak bağımsızlıklarını kazanmalarını sağladılar.
1861 yılında Padişah Abdülmecit ölünce Osmanlı tahtına Abdülaziz geçti. Abdülaziz, Osmanlı tarihinde seyahat amacıyla yabancı ülkeleri ziyaret eden ilk ve son padişah oldu. 21 Haziran 1867'de İstanbul'dan yola çıkan padişah ilk olarak Fransa'ya uğradı. Ardından ingiltere'yi ziyaret eden Abdülaziz, Belçika üzerinden Almanya'ya, oradan Avusturya’ya geldi. 7 Ağustos 1867'de de yurda döndü.
Yorumlar
Yorum Gönder